Thị trường điện cạnh tranh thu không đủ chi

Sau ba năm đưa vào vận hành thị trường phát điện cạnh tranh, từ 31 nhà máy điện với tổng công suất lắp đặt là 9300 MW, đã có 59 nhà máy điện tham gia thị trường, với tổng công suất lắp đặt là 14.796 MW trực tiếp tham gia thị tường, chiếm 41,63% tổng công suất lắp đặt toàn hệ thống.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực, việc vận hành thị trường đã tạo sự công khai, minh bạch trong huy động các nhà máy điện vận hành trong hệ thống điện. Trước đây vận hành theo điều độ kinh tế, nhưng với việc vận hành thị trường này thì các đơn vị có thể chủ động trong chào giá, vận hành và sửa chữa.

thi truong dien canh tranh thu khong du chi

Doanh thu bị ảnh hưởng

Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều nhà máy điện tham gia vào thị trường phát điện cạnh tranh, nhiều đơn vị gặp khó khăn khi không thu hồi đủ chi phí, làm ảnh hưởng đến doanh thu. Theo ông Lê Trung Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power), cho biết sản lượng hợp đồng hàng năm được phân bổ cho các nhà máy điện tương đương 90% sản lượng phát.

Điều này có nghĩa, nhà máy chỉ được đảm bảo thu hồi thu hồi 90% chi phí cố định thông qua giá hợp đồng, 10% chi phí cố định còn lại nhà máy cần phải thu hồi trên thị trường thông qua phần sản lượng bán trên thị trường, tức là sản lượng phát ngoài thị trường.

Tuy nhiên, do giá thị trường thông thường thấp hơn giá hợp đồng, nên phần doanh thu trên thị trường của phần sản lượng phát ngoài sản lượng hợp đồng sẽ không đủ thu hồi chi phí cố định cho nhà máy. Dẫn đến, không đảm bảo được thu hồi đủ chi phí cố định.

Trong khi đó, thị trường phát điện cạnh tranh hiện hoạt động theo mô hình thị trường điện tập trung, chào giá theo chi phí biến đổi. Nhưng do giá khí áp dụng cho nhà máy điện Nhơn Trạch 1, Nhơn Trạch 2 của đơn vị này cao hơn so với giá khí của cá nhà máy điện khác đến hơn 35%.

Với mức chi phí nhiên liệu chiếm tỷ trọng chủ yếu trong chi phí biến đổi (khoảng hơn 90%), đã khiến giá chào của hai nhà máy này cao, làm giảm sức cạnh tranh trên thị trường.

Chênh lệch lớn giá mua – giá bán?

Nhà máy điện Nhơn Trạch 1 thuộc PV Power bán điện cho EVN, đã ký hợp đồng cho giai đoạn vận hành thương mại từ tháng 1/2009, song đến nay vẫn thanh toán bằng giá tạm tính và chưa đàm phán xong giá chính thức. Điều này làm ảnh hưởng đến hoạt động của PV Power và Nhơn Trạch, liên quan đến doanh thu, nộp thuế, quản lý chi phí và quá trình cổ phần hóa của DN.

Theo bà Trần Kim Oanh, Tổng Giám đốc của Công ty Cổ phần thủy điện Geruco Sông Công cũng cho biết, mặc dù việc tham gia thị trường giúp DN có điều kiện khai thác tốt nhất lợi thế về vị trí địa lý, thủy văn, hồ chứa, cơ cấu giá. Song do những ràng buộc của thị trường và chịu ảnh hưởng trực tiếp từ những yếu tố như thủy văn, thời tiết, nên những đơn vị thủy điện như Sông Côn thường gặp bất lợi.

Đơn cử như trong trường hợp hạn hán,giá thị trường cao, mực hồ nước xuống thấp, nhà máy không phát đủ sản lượng điện hợp đồng, dẫn đến doanh thu hợp đồng âm, gây thiệt hại về doanh thu.

Trong mùa lũ, tất cả các hệ thống các hồ chứa đều tràn, hệ thống trong tình trạng thừa nguồn, giá thị trường bằng 0, nhà máy thủy điện phải chạy với giá công suất, dẫn tới doanh thu rất thấp.

Hiện tất cả các nhà máy điện khi tham gia vào thị trường điện cạnh tranh đều bán điện cho Tổng Công ty mua bán điện thuộc EVN. Đây cũng là đơn vị vận hành thị trường điện nên có cơ hội khai thác được hiệu quả các nguồn thủy điện, nhiệt điện. Ngoài ra, hiện EVN và hay các GENCO cũng là đơn vị sở hữu nhiều nhà máy thủy điện lớn nhất trong hệ thống.

Theo Cục Điều tiết điện lực, giá mua điện bình quân từ các đơn vị phát điện trực tiếp tham gia thị trường điện trong 3 năm là 1087,3 đ/kWh. Trong đó, giá mua điện bình quân của thủy điện là 847,5 đ/kWh; nhiệt điện than là 1286,0 đ/kWh; tuabin khí là 1065,2 đ/kWh. Tuy nhiên, giá điện mà EVN bán ra thị trường ở mức bình quân là  1.622,05 đồng/kW/h, được áp dụng từ 16/3.

Hiện EVN đang nắm đến 70% nguồn phát điện, còn lại các nhà máy ngoài EVN do các Tập đoàn như Than Khoáng sản; Dầu khí… Việc chính thức vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh được kỳ vọng sẽ phá thế độc quyền của Tập đoàn EVN.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *